DigitalHR.pl: Automatyzacja i rozwój sztucznej inteligencji zmieniają sposób pracy i zarządzania talentami. Jednak – jak pokazują najnowsze badania – transformacja cyfrowa może również pogłębiać nierówności płciowe, jeśli organizacje nie zadbają o równe szanse w dostępie do technologii i kompetencji przyszłości.

Rozwój sztucznej inteligencji i automatyzacji niesie ze sobą ryzyko pogłębienia nierówności między kobietami a mężczyznami na rynku pracy. Najnowsze raporty pokazują, że choć kobiety są równie dobrze przygotowane do ról przywódczych, to nadal napotykają systemowe i kulturowe bariery w rozwoju kariery – a nowe technologie mogą te różnice jeszcze wzmocnić.

Stereotypy i cyfrowe bariery

Ponad trzy czwarte liderów na świecie deklaruje, że kobiety są tak samo skuteczne w zarządzaniu jak mężczyźni. To znaczący postęp w porównaniu z wcześniejszymi latami, jednak wciąż utrzymują się stereotypy dotyczące „męskich” i „kobiecech” kompetencji przywódczych.

Sztuczna inteligencja i automatyzacja stały się nowym polem, na którym te uprzedzenia są widoczne szczególnie wyraźnie. Aż połowa mężczyzn postrzega technologie AI jako „męską domenę”, podczas gdy kobiety uznają je za neutralne. Jednocześnie tylko około połowy badanych – niezależnie od płci – uważa się za kompetentnych w zakresie korzystania ze sztucznej inteligencji, mimo że większość zgadza się, iż znajomość nowych technologii jest kluczowa dla awansu zawodowego.

Ta rozbieżność w postrzeganiu własnych kompetencji technologicznych może prowadzić do utrwalenia różnic w rozwoju kariery – szczególnie w środowiskach, gdzie awans wiąże się z biegłością cyfrową.

Równe kompetencje, nierówne szanse

Z raportów wynika, że kobiety częściej niż mężczyźni spotykają się z nierównością płacową, a niemal połowa pracowników uważa, że kobiety i mężczyźni w ich organizacjach nie mają równych szans na awans. Dodatkowo kobiety wskazują na ograniczoną widoczność w organizacjach, mniejszy dostęp do elastycznych form pracy oraz rzadsze uczestnictwo w projektach rozwojowych – elementach, które są kluczowe dla budowania ścieżki przywódczej.

Mężczyźni natomiast częściej sygnalizują brak równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, co również wpływa na tempo ich rozwoju zawodowego.

Automatyzacja zagraża zawodom zdominowanym przez kobiety

Dane Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) i NASK pokazują, że kobiety częściej niż mężczyźni pracują w zawodach szczególnie narażonych na automatyzację. Aż 41 proc. stanowisk zajmowanych przez kobiety w krajach rozwiniętych może zostać zastąpionych przez sztuczną inteligencję, podczas gdy w zawodach zdominowanych przez mężczyzn ten odsetek wynosi 28 proc.

Co więcej, kobiety korzystają z narzędzi AI o 25 proc. rzadziej niż mężczyźni. Nie wynika to z braku umiejętności, lecz z barier psychologicznych i społecznych – obaw o ocenę, poczucia niesprawiedliwości czy etycznych dylematów związanych z używaniem technologii. Te czynniki spowalniają rozwój ich kariery i ograniczają dostęp do nowych możliwości.

Potrzebne są systemowe rozwiązania

W Polsce nadal brakuje kompleksowej polityki wspierającej równość płci w pracy i niwelującej ekonomiczne ryzyka związane z zatrudnianiem kobiet. Obawy pracodawców dotyczące absencji związanych z macierzyństwem, chorobami dzieci czy brakiem elastycznych form pracy sprawiają, że kobiety wciąż napotykają na strukturalne przeszkody w rozwoju zawodowym.

Jeśli nie zostaną wprowadzone systemowe rozwiązania – zarówno w zakresie kształcenia kompetencji cyfrowych, jak i wsparcia pracodawców – rozwój sztucznej inteligencji może pogłębiać już istniejące różnice.

AI może wyrównywać szanse – ale tylko przy odpowiednim wsparciu

Sztuczna inteligencja ma potencjał, by stać się narzędziem wyrównującym szanse na rynku pracy, pod warunkiem że towarzyszyć jej będą odpowiednie działania edukacyjne i organizacyjne. Promowanie kompetencji cyfrowych wśród kobiet, budowanie poczucia bezpieczeństwa technologicznego oraz włączanie kobiet w procesy transformacji cyfrowej mogą sprawić, że AI stanie się sojusznikiem, a nie zagrożeniem dla równości w pracy.

Źródła:

• Raport Gender and Leadership: navigating bias, opportunity and change, Capgemini Research Institute
• Raport Global Evidence on Gender Gaps and Generative AI, 2024
• Raport MOP i NASK Who Benefits from AI?